các dạng toán phương trình mặt phẳng – nguyễn bảo vương

Tài liệu ôn tập “Phương trình mặt phẳng” do thầy Nguyễn Bảo Vương biên soạn, với độ dày 68 trang, là một nguồn tài liệu học tập toàn diện dành cho học sinh lớp 12 trong chương trình Hình học chương 3: Phương pháp tọa độ trong không gian. Tài liệu không chỉ cung cấp lý thuyết cơ bản mà còn đi sâu vào phân tích các dạng bài tập thường gặp, kèm theo hướng dẫn giải chi tiết và đáp án, giúp học sinh nắm vững kiến thức và rèn luyện kỹ năng giải toán.

Tài liệu tập trung vào các chủ đề chính sau:

Dạng 1: Phương trình mặt phẳng

Phương pháp: Phương trình tổng quát của mặt phẳng được trình bày là Ax + By + Cz + D = 0, với điều kiện A² + B² + C² > 0. Tài liệu nhấn mạnh tầm quan trọng của điều kiện này để đảm bảo phương trình biểu diễn một mặt phẳng thực sự trong không gian.

Chú ý: Điểm nổi bật của dạng này là các câu hỏi phụ thường gặp, đòi hỏi học sinh phải vận dụng linh hoạt kiến thức về mặt phẳng để giải quyết. Cụ thể:

• Câu hỏi 1: Chứng minh họ mặt phẳng luôn đi qua một điểm cố định. Đây là dạng bài tập đòi hỏi học sinh phải tìm ra mối liên hệ giữa các tham số trong phương trình mặt phẳng để xác định điểm cố định.
• Câu hỏi 2: Biện luận theo vị trí của điểm M số mặt phẳng của họ (Pm) đi qua M. Dạng bài này yêu cầu học sinh phải xét các trường hợp khác nhau của điểm M (nằm trên, nằm dưới, nằm trong mặt phẳng) để xác định số lượng mặt phẳng thỏa mãn.
• Câu hỏi 3: Chứng minh họ mặt phẳng luôn chứa một đường thẳng cố định. Tương tự như câu hỏi 1, dạng bài này đòi hỏi học sinh phải tìm ra mối liên hệ giữa các tham số để xác định đường thẳng cố định.

Dạng 2: Viết phương trình mặt phẳng

Phương pháp: Tài liệu trình bày hai phương pháp chính để viết phương trình mặt phẳng:

1. Phương pháp sử dụng điểm và vectơ pháp tuyến: Xác định một điểm M₀ thuộc mặt phẳng và vectơ pháp tuyến n của mặt phẳng, sau đó áp dụng công thức n₁(x - x₀) + n₂(y - y₀) + n₃(z - z₀) = 0.
2. Phương pháp quỹ tích: Đây là phương pháp tổng quát hơn, dựa trên việc xác định tập hợp các điểm thỏa mãn một điều kiện nào đó.

Chú ý: Tài liệu cung cấp các kết quả quan trọng sau:

• Mặt phẳng đi qua điểm M(x₀; y₀; z₀) có dạng A(x - x₀) + B(y - y₀) + C(z - z₀) = 0.
• Mặt phẳng có vectơ pháp tuyến n(n₁; n₂; n₃) có dạng n₁x + n₂y + n₃z + D = 0.
• Mặt phẳng song song với (Q): Ax + By + Cz + D = 0 có dạng Ax + By + Cz + E = 0.
• Phương trình mặt phẳng theo các đoạn chắn: x/a + y/b + z/c = 1 (khi mặt phẳng đi qua ba điểm A(a; 0; 0), B(0; b; 0), C(0; 0; c)).
• Phương pháp xác định mặt phẳng đi qua ba điểm không thẳng hàng: Sử dụng vectơ pháp tuyến là tích có hướng của hai vectơ tạo bởi ba điểm hoặc giải hệ phương trình để tìm các hệ số của phương trình mặt phẳng.

Dạng 3: Vị trí tương đối của hai mặt phẳng

Phương pháp: Dạng này yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức về vectơ pháp tuyến và góc giữa hai mặt phẳng để xác định vị trí tương đối của hai mặt phẳng (song song, vuông góc, cắt nhau).

Dạng 4: Vị trí tương đối của mặt cầu với mặt phẳng

Phương pháp:

1. Xác định tâm I và bán kính R của mặt cầu (S). Tính khoảng cách d từ tâm I đến mặt phẳng (P).
2. So sánh d với R để kết luận:
   • d > R: Mặt phẳng và mặt cầu không giao nhau.
   • d = R: Mặt phẳng tiếp xúc với mặt cầu.
   • d < R: Mặt phẳng cắt mặt cầu theo một đường tròn.

Nhìn chung, tài liệu “Phương trình mặt phẳng” của thầy Nguyễn Bảo Vương là một tài liệu hữu ích và đầy đủ, cung cấp cho học sinh một cái nhìn toàn diện về chủ đề này. Cách trình bày rõ ràng, mạch lạc, cùng với các ví dụ minh họa và bài tập thực hành, sẽ giúp học sinh dễ dàng tiếp thu kiến thức và nâng cao kỹ năng giải toán.