Bài 19. Biểu đồ đoạn thẳng

I. Giới thiệu chung về biểu đồ đoạn thẳng

Biểu đồ đoạn thẳng là một công cụ trực quan được sử dụng để biểu diễn mối quan hệ giữa hai biến số. Nó bao gồm một trục ngang (trục hoành) và một trục dọc (trục tung). Các điểm dữ liệu được biểu diễn bằng các điểm trên biểu đồ, và các điểm này được nối với nhau bằng các đoạn thẳng.

II. Cách vẽ biểu đồ đoạn thẳng

1. Bước 1: Xác định dữ liệu

Thu thập dữ liệu cần biểu diễn. Dữ liệu này thường bao gồm hai biến số, một biến độc lập (thường là trục hoành) và một biến phụ thuộc (thường là trục tung).

2. Bước 2: Chọn tỉ lệ

Chọn tỉ lệ phù hợp cho mỗi trục. Tỉ lệ này sẽ xác định khoảng cách giữa các điểm trên trục.

3. Bước 3: Vẽ trục

Vẽ hai trục vuông góc với nhau. Trục hoành thường biểu diễn biến độc lập, và trục tung thường biểu diễn biến phụ thuộc.

4. Bước 4: Đánh dấu các điểm dữ liệu

Đánh dấu các điểm dữ liệu trên biểu đồ. Mỗi điểm dữ liệu được biểu diễn bằng một cặp tọa độ (x, y).

5. Bước 5: Nối các điểm dữ liệu

Nối các điểm dữ liệu bằng các đoạn thẳng.

III. Ví dụ minh họa

Giả sử chúng ta có dữ liệu về nhiệt độ trung bình hàng tháng của Hà Nội như sau:

Để vẽ biểu đồ đoạn thẳng biểu diễn dữ liệu này, chúng ta thực hiện các bước sau:

• Bước 1: Xác định dữ liệu

Dữ liệu đã được cung cấp ở bảng trên.

• Bước 2: Chọn tỉ lệ

Chọn tỉ lệ cho trục hoành là 1 tháng tương ứng với 1 đơn vị. Chọn tỉ lệ cho trục tung là 1°C tương ứng với 1 đơn vị.

• Bước 3: Vẽ trục

Vẽ hai trục vuông góc với nhau. Trục hoành biểu diễn tháng, và trục tung biểu diễn nhiệt độ trung bình.

• Bước 4: Đánh dấu các điểm dữ liệu

Đánh dấu các điểm dữ liệu trên biểu đồ. Ví dụ, điểm dữ liệu cho tháng 1 là (1, 15).

• Bước 5: Nối các điểm dữ liệu

Nối các điểm dữ liệu bằng các đoạn thẳng.

IV. Ứng dụng của biểu đồ đoạn thẳng

Biểu đồ đoạn thẳng được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm:

• Kinh tế: Biểu diễn sự thay đổi của giá cả, sản lượng, doanh thu,...
• Khoa học: Biểu diễn kết quả thí nghiệm, sự thay đổi của các đại lượng vật lý,...
• Xã hội: Biểu diễn sự thay đổi của dân số, tỷ lệ thất nghiệp,...

V. Bài tập luyện tập

Để củng cố kiến thức về biểu đồ đoạn thẳng, các em có thể thực hiện các bài tập sau:

• Vẽ biểu đồ đoạn thẳng biểu diễn dữ liệu về số lượng học sinh của một lớp trong các năm học khác nhau.
• Đọc và phân tích thông tin từ một biểu đồ đoạn thẳng cho trước.
• Giải các bài toán liên quan đến biểu đồ đoạn thẳng trong sách giáo khoa và các tài liệu tham khảo.

Hy vọng bài học này sẽ giúp các em hiểu rõ hơn về biểu đồ đoạn thẳng và ứng dụng của nó trong thực tế. Chúc các em học tập tốt!