Bài 2. Đường thẳng vuông góc với mặt phẳng

Bài 2. Đường thẳng vuông góc với mặt phẳng - Giải Toán 11 tập 2 - Cánh Diều

Bài 2 trong chương VIII của sách Toán 11 tập 2, Cánh Diều, tập trung vào một trong những khái niệm nền tảng của hình học không gian: đường thẳng vuông góc với mặt phẳng. Việc hiểu rõ khái niệm này là vô cùng quan trọng để giải quyết các bài toán liên quan đến quan hệ vuông góc trong không gian và phép chiếu song song.

1. Điều kiện để đường thẳng vuông góc với mặt phẳng

Một đường thẳng được gọi là vuông góc với một mặt phẳng nếu nó vuông góc với mọi đường thẳng nằm trong mặt phẳng đó. Điều này có nghĩa là, nếu đường thẳng d vuông góc với mặt phẳng (P), thì d vuông góc với mọi đường thẳng thuộc (P). Để chứng minh một đường thẳng vuông góc với một mặt phẳng, ta thường sử dụng các định lý sau:

• Định lý 1: Nếu một đường thẳng vuông góc với hai đường thẳng nằm trong mặt phẳng thì nó vuông góc với mặt phẳng đó.
• Định lý 2: Nếu một mặt phẳng chứa một đường thẳng vuông góc với một đường thẳng khác thì mặt phẳng đó vuông góc với đường thẳng đó.

2. Tính chất của đường thẳng vuông góc với mặt phẳng

Đường thẳng vuông góc với mặt phẳng có những tính chất đặc biệt sau:

• Tính chất 1: Có duy nhất một đường thẳng đi qua một điểm cho trước và vuông góc với một mặt phẳng cho trước.
• Tính chất 2: Nếu hai mặt phẳng vuông góc với cùng một đường thẳng thì hai mặt phẳng đó song song với nhau.

3. Ứng dụng của đường thẳng vuông góc với mặt phẳng

Khái niệm đường thẳng vuông góc với mặt phẳng có nhiều ứng dụng trong thực tế và trong các bài toán hình học không gian. Một số ứng dụng tiêu biểu:

• Tính khoảng cách từ một điểm đến một mặt phẳng: Khoảng cách từ một điểm đến một mặt phẳng là độ dài đoạn vuông góc hạ từ điểm đó xuống mặt phẳng.
• Xác định góc giữa đường thẳng và mặt phẳng: Góc giữa đường thẳng và mặt phẳng là góc giữa đường thẳng đó và hình chiếu của nó trên mặt phẳng.
• Giải các bài toán về hình chóp và hình trụ: Đường thẳng vuông góc với mặt phẳng thường xuất hiện trong các bài toán liên quan đến hình chóp và hình trụ, giúp ta tính toán các yếu tố hình học như chiều cao, diện tích, thể tích.

4. Bài tập ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình vuông cạnh a, SA vuông góc với mặt phẳng (ABCD) và SA = a. Tính góc giữa đường thẳng SA và mặt phẳng (ABCD).

Giải: Vì SA vuông góc với mặt phẳng (ABCD) nên góc giữa đường thẳng SA và mặt phẳng (ABCD) bằng 90 độ.

Ví dụ 2: Cho hình chóp S.ABC có SA, SB, SC đôi một vuông góc với nhau. Tính góc giữa hai mặt phẳng (SAB) và (SBC).

Giải: Vì SA vuông góc với SB và SB vuông góc với SC nên góc giữa hai mặt phẳng (SAB) và (SBC) bằng góc ASB, tức là 90 độ.

5. Luyện tập và củng cố kiến thức

Để nắm vững kiến thức về đường thẳng vuông góc với mặt phẳng, bạn nên thực hành giải nhiều bài tập khác nhau. Hãy tham khảo các bài tập trong SGK Toán 11 tập 2, Cánh Diều và các tài liệu luyện tập khác. Đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ giáo viên hoặc bạn bè nếu bạn gặp khó khăn.

6. Kết luận

Bài 2. Đường thẳng vuông góc với mặt phẳng là một bài học quan trọng trong chương trình Toán 11. Việc hiểu rõ các khái niệm, định lý và tính chất liên quan sẽ giúp bạn giải quyết các bài toán hình học không gian một cách hiệu quả. Chúc bạn học tốt!