Chủ đề 9 trong chương trình ôn hè Toán 6 tập trung vào việc rèn luyện kỹ năng vẽ hình có trục đối xứng và tâm đối xứng. Đây là một trong những kiến thức cơ bản và quan trọng của môn Hình học, giúp học sinh làm quen với các khái niệm về tính đối xứng trong không gian.
Tại giaibaitoan.com, chúng tôi cung cấp đầy đủ lý thuyết, ví dụ minh họa và bài tập thực hành để giúp các em học sinh nắm vững kiến thức và tự tin giải quyết các bài toán liên quan đến dạng toán này.
1. Trục đối xứng: Hình có một đường thẳng d chia hình thành hai phần mà khi ta “gấp” hình theo đường thẳng d thì hai phần đó “chồng khít” lên nhau là hình có trục đối xứng và đường thẳng d là trục đối xứng của nó.
1. Trục đối xứng:
Hình có một đường thẳng d chia hình thành hai phần mà khi ta “gấp” hình theo đường thẳng d thì hai phần đó “chồng khít” lên nhau là hình có trục đối xứng và đường thẳng d là trục đối xứng của nó.
Một số hình có trục đối xứng:
- Đường tròn: Mỗi đường thẳng đi qua tâm là một trục đối xứng.

- Hình thoi: Mỗi đường chéo là một trục đối xứng.

- Hình chữ nhật: Mỗi đường thẳng đi qua trung điểm hai cạnh đối diện là một trục đối xứng của hình chữ nhật.

2. Tâm đối xứng:
Những hình có một điểm O sao cho khi quay nửa vòng quanh điểm O ta được vị trí mới của hình chồng khít với vị trí ban đầu (trước khi quay) thì được gọi là hình có tâm đối xứng và điểm O được gọi là tâm đối xứng của hình.
Tâm đối xứng của một số hình phẳng
Tâm đối xứng của hình bình hành, hình thoi, hình vuông, hình chữ nhật là giao điểm của hai đường chéo.

Tâm đối xứng của hình lục giác đều là giao điểm của các đường chéo chính.

Bài 1:
Hình dưới là đường gấp khúc có độ dài bằng \(4\) đơn vị.

Em hãy vẽ thêm vào hình đó:
a) Một đường gấp khúc có độ dài bằng 4 đơn vị để được một hình có đúng 1 trục đối xứng.
b) Một đường gấp khúc có độ dài bằng 4 đơn vị để được một hình có đúng 2 trục đối xứng.
c) Một đường gấp khúc có độ dài bằng 8 đơn vị để được một hình có đúng 4 trục đối xứng.
Bài 2:
Em hãy vẽ thêm vào mỗi hình dưới đây để được các hình có trục d là trục đối xứng.

Bài 3:
Vẽ thêm để được hình có tâm đối xứng là điểm cho sẵn.

Lời giải chi tiết:
Bài 1:
Hình dưới là đường gấp khúc có độ dài bằng \(4\) đơn vị.

Em hãy vẽ thêm vào hình đó:
a) Một đường gấp khúc có độ dài bằng \(4\) đơn vị để được một hình có đúng \(1\) trục đối xứng.
b) Một đường gấp khúc có độ dài bằng \(4\) đơn vị để được một hình có đúng \(2\)trục đối xứng.
c) Một đường gấp khúc có độ dài bằng \(8\) đơn vị để được một hình có đúng \(4\) trục đối xứng.
Phương pháp
Vẽ đúng độ dài cạnh mà đề bài yêu cầu sao cho được hình mới có trục đối xứng.
Lời giải

Bài 2:
Em hãy vẽ thêm vào mỗi hình dưới đây để được các hình có trục \(d\) là trục đối xứng.

Phương pháp
Qua đường thẳng \(d\) ta vẽ hình đối xứng với hình đã cho.
Lời giải

Bài 3:
Vẽ thêm để được hình có tâm đối xứng là điểm cho sẵn.

Phương pháp
Sử dụng lý thuyết tâm đối xứng của một hình.
Lời giải
Hình sau khi được vẽ thêm có điểm chỉ ra trên hình vẽ là tâm đối xứng:

1. Trục đối xứng:
Hình có một đường thẳng d chia hình thành hai phần mà khi ta “gấp” hình theo đường thẳng d thì hai phần đó “chồng khít” lên nhau là hình có trục đối xứng và đường thẳng d là trục đối xứng của nó.
Một số hình có trục đối xứng:
- Đường tròn: Mỗi đường thẳng đi qua tâm là một trục đối xứng.

- Hình thoi: Mỗi đường chéo là một trục đối xứng.

- Hình chữ nhật: Mỗi đường thẳng đi qua trung điểm hai cạnh đối diện là một trục đối xứng của hình chữ nhật.

2. Tâm đối xứng:
Những hình có một điểm O sao cho khi quay nửa vòng quanh điểm O ta được vị trí mới của hình chồng khít với vị trí ban đầu (trước khi quay) thì được gọi là hình có tâm đối xứng và điểm O được gọi là tâm đối xứng của hình.
Tâm đối xứng của một số hình phẳng
Tâm đối xứng của hình bình hành, hình thoi, hình vuông, hình chữ nhật là giao điểm của hai đường chéo.

Tâm đối xứng của hình lục giác đều là giao điểm của các đường chéo chính.

Bài 1:
Hình dưới là đường gấp khúc có độ dài bằng \(4\) đơn vị.

Em hãy vẽ thêm vào hình đó:
a) Một đường gấp khúc có độ dài bằng 4 đơn vị để được một hình có đúng 1 trục đối xứng.
b) Một đường gấp khúc có độ dài bằng 4 đơn vị để được một hình có đúng 2 trục đối xứng.
c) Một đường gấp khúc có độ dài bằng 8 đơn vị để được một hình có đúng 4 trục đối xứng.
Bài 2:
Em hãy vẽ thêm vào mỗi hình dưới đây để được các hình có trục d là trục đối xứng.

Bài 3:
Vẽ thêm để được hình có tâm đối xứng là điểm cho sẵn.

Lời giải chi tiết:
Bài 1:
Hình dưới là đường gấp khúc có độ dài bằng \(4\) đơn vị.

Em hãy vẽ thêm vào hình đó:
a) Một đường gấp khúc có độ dài bằng \(4\) đơn vị để được một hình có đúng \(1\) trục đối xứng.
b) Một đường gấp khúc có độ dài bằng \(4\) đơn vị để được một hình có đúng \(2\)trục đối xứng.
c) Một đường gấp khúc có độ dài bằng \(8\) đơn vị để được một hình có đúng \(4\) trục đối xứng.
Phương pháp
Vẽ đúng độ dài cạnh mà đề bài yêu cầu sao cho được hình mới có trục đối xứng.
Lời giải

Bài 2:
Em hãy vẽ thêm vào mỗi hình dưới đây để được các hình có trục \(d\) là trục đối xứng.

Phương pháp
Qua đường thẳng \(d\) ta vẽ hình đối xứng với hình đã cho.
Lời giải

Bài 3:
Vẽ thêm để được hình có tâm đối xứng là điểm cho sẵn.

Phương pháp
Sử dụng lý thuyết tâm đối xứng của một hình.
Lời giải
Hình sau khi được vẽ thêm có điểm chỉ ra trên hình vẽ là tâm đối xứng:

Trong chương trình Toán 6, việc làm quen với khái niệm đối xứng là vô cùng quan trọng. Dạng 3 tập trung vào việc rèn luyện kỹ năng vẽ hình có trục đối xứng và tâm đối xứng, giúp học sinh phát triển tư duy không gian và khả năng quan sát.
1. Đối xứng trục: Một hình gọi là đối xứng qua đường thẳng d nếu điểm nào thuộc hình đó đều có một điểm đối xứng qua d cũng thuộc hình đó. Đường thẳng d được gọi là trục đối xứng của hình đó.
2. Đối xứng tâm: Một hình gọi là đối xứng qua điểm O nếu điểm nào thuộc hình đó đều có một điểm đối xứng qua O cũng thuộc hình đó. Điểm O được gọi là tâm đối xứng của hình đó.
1. Vẽ hình đối xứng qua trục:
2. Vẽ hình đối xứng qua tâm:
1. Xác định trục đối xứng, tâm đối xứng của một hình:
Bài tập này yêu cầu học sinh phải nắm vững định nghĩa về đối xứng trục và đối xứng tâm, đồng thời có khả năng quan sát và phân tích hình dạng của hình.
Ví dụ: Hình vuông có bao nhiêu trục đối xứng? Hình tròn có tâm đối xứng là điểm nào?
2. Vẽ hình đối xứng của một hình cho trước:
Bài tập này yêu cầu học sinh phải thực hành kỹ năng vẽ hình đối xứng qua trục và qua tâm. Cần đảm bảo tính chính xác và tỉ lệ của hình vẽ.
Ví dụ: Vẽ hình đối xứng của tam giác ABC qua đường thẳng d đi qua trung điểm của BC và vuông góc với BC.
3. Bài tập ứng dụng:
Các bài tập ứng dụng thường liên quan đến việc sử dụng tính chất đối xứng để giải quyết các bài toán thực tế. Ví dụ, tính diện tích của một hình đối xứng khi biết diện tích của một phần hình.
Để nắm vững kiến thức về dạng 3, học sinh cần luyện tập thường xuyên với các bài tập khác nhau. Dưới đây là một số bài tập gợi ý:
Ngoài việc nắm vững kiến thức cơ bản về đối xứng trục và đối xứng tâm, học sinh có thể tìm hiểu thêm về các loại đối xứng khác như đối xứng quay. Việc mở rộng kiến thức sẽ giúp các em hiểu sâu hơn về khái niệm đối xứng và ứng dụng của nó trong thực tế.
Hy vọng với những kiến thức và bài tập được trình bày trên đây, các em học sinh sẽ nắm vững kiến thức về Dạng 3: Vẽ hình có trục đối xứng, tâm đối xứng - Chủ đề 9 Ôn hè Toán 6 và tự tin giải quyết các bài toán liên quan.