Trong quá trình học toán, đặc biệt là phần biểu diễn dữ liệu, học sinh thường gặp khó khăn trong việc lựa chọn loại biểu đồ phù hợp. Biểu đồ tranh và biểu đồ cột là hai dạng biểu đồ phổ biến. Bài viết này của giaibaitoan.com sẽ giúp bạn hiểu rõ ưu nhược điểm của từng loại và cách lựa chọn biểu đồ tối ưu nhất.
Chúng ta sẽ cùng nhau phân tích khi nào nên dùng biểu đồ tranh, khi nào nên dùng biểu đồ cột, và cách đọc hiểu thông tin từ mỗi loại biểu đồ này.
Khi nào lựa chọn biểu đồ tranh? Khi nào lựa chọn biểu đồ cột?
1. Lý thuyết
Khái niệm:
LOẠI BIỂU ĐỒ | DỮ LIỆU | MỤC ĐÍCH BIỂU DIỄN |
Biểu đồ tranh | Số liệu đơn giản | Tạo sự lôi cuốn, thu hút bằng hình ảnh. |
Biểu đồ cột | Số liệu phức tạp hơn, số liệu lớn, sự sai khác giữa các số liệu cũng lớn | Sử dụng các chiều cao của các hình chữ nhật để biểu diễn số liệu. Thuận tiện trong việc so sánh. |
Chú ý: Có thể dùng biểu đồ tranh, biểu đồ cột để biểu diễn số lượng các loại đối tượng khác nhau. Tuy nhiên, khi dùng biểu đồ tranh mà phải vẽ rất nhiều biểu tượng thì ta nên dùng biểu đồ cột.
2. Ví dụ minh họa
Bảng thống kê số điều hòa (máy lạnh) bán được qua các năm của 1 siêu thị điện máy.
Năm | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 |
Số điều hòa bán được | 1000 | 1500 | 750 | 2000 | 3000 |
Bảng thống kê này có thể được biểu diễn bởi biểu đồ tranh và biểu đồ cột.
Biểu đồ tranh dưới đây cho biết số điều hòa (máy lạnh) bán được qua các năm của 1 siêu thị điện máy.

Biểu đồ cột dưới đây cho biết số điều hòa (máy lạnh) bán được qua các năm của 1 siêu thị điện máy.

Biểu đồ tranh và biểu đồ cột đều là những công cụ hữu ích để trực quan hóa dữ liệu. Tuy nhiên, chúng phù hợp với những loại dữ liệu khác nhau và có những ưu điểm, nhược điểm riêng. Việc lựa chọn biểu đồ phù hợp sẽ giúp người xem dễ dàng hiểu và phân tích thông tin hơn.
Biểu đồ tranh, hay còn gọi là biểu đồ tượng trưng, sử dụng hình ảnh hoặc biểu tượng để đại diện cho một lượng dữ liệu nhất định. Mỗi hình ảnh thường đại diện cho một đơn vị cố định, ví dụ, mỗi hình quả táo đại diện cho 5 học sinh. Biểu đồ tranh thường được sử dụng để biểu diễn dữ liệu đơn giản, dễ hiểu, đặc biệt phù hợp với trẻ em.
Biểu đồ cột sử dụng các cột hình chữ nhật có chiều cao tỷ lệ với giá trị dữ liệu. Biểu đồ cột thường được sử dụng để so sánh các giá trị dữ liệu khác nhau. Trục ngang của biểu đồ cột thường biểu thị các danh mục dữ liệu, trong khi trục dọc biểu thị giá trị dữ liệu.
Biểu đồ tranh phù hợp trong các trường hợp sau:
Ví dụ: Số lượng học sinh yêu thích các loại quả khác nhau (táo, cam, chuối).
Biểu đồ cột phù hợp trong các trường hợp sau:
Ví dụ: Doanh thu bán hàng của các sản phẩm khác nhau trong một tháng.
| Đặc điểm | Biểu Đồ Tranh | Biểu Đồ Cột |
|---|---|---|
| Mức độ phức tạp | Đơn giản | Phức tạp hơn |
| Khả năng biểu diễn dữ liệu lớn | Hạn chế | Tốt |
| Khả năng so sánh | Khó | Dễ |
| Tính trực quan | Cao | Trung bình |
Việc lựa chọn giữa biểu đồ tranh và biểu đồ cột phụ thuộc vào loại dữ liệu bạn muốn biểu diễn và đối tượng người xem của bạn. Nếu bạn muốn biểu diễn dữ liệu đơn giản, dễ hiểu cho trẻ em, biểu đồ tranh là lựa chọn tốt nhất. Nếu bạn muốn so sánh các giá trị dữ liệu lớn một cách chính xác, biểu đồ cột là lựa chọn phù hợp hơn. Hãy cân nhắc kỹ lưỡng các yếu tố này để đưa ra quyết định đúng đắn và tạo ra một biểu đồ hiệu quả.
Hãy vẽ một biểu đồ tranh và một biểu đồ cột để biểu diễn số lượng sách mà mỗi bạn trong lớp đã đọc trong tháng. Sau đó, so sánh hai biểu đồ và rút ra kết luận về ưu nhược điểm của từng loại.